در بیان لغت شناسان اخلاص از ماده «خلص» به معنای «پیراستگی از آمیزهها» است. ضد اخلاص ریا و سمعه است «ریا» مشتق از «رؤیت» به معنای «دیدن» است و در اصطلاح به معنای «طلب منزلت و مقام در قلوب مردم با ارائه اعمال نیک» است. به تعبیر خواجه نصیر طوسی ریا آن بود که غرض دیگر با آن درآمیزد؛ مانند حب جاه و مال یا طلب نیکنامی یا طمع ثواب آخرت (طوسی، اوصاف الاشراف، ص 50.)
سمعه از ریشة مسمعه نیز به معنای رساندن عمل به گوش دیگران به انگیزه طلب منزلت در دل «مردم» است.
قرآن از قول ابليس مي فرمايد:
فَبِعِزَّتِكَ لَأُغْوِيَنَّهُمْ اَجْمَعِينَ إِلَّا عِبادَكَ مِنْهُمُ الْمُخْلَصِينَ (سوره ص، آیه 83)
به عزتت سوگند كه همه آنها را جز بندگان مخلَصت! گمراه خواهم كرد.
محور قبولى عمل، «اخلاص» است،
در روایتی پیامبر گرامی اسلام می فرمایند: «إِنَّمَا الْأَعْمَالُ بِالنِّيَّات» به درستی که اعمال و کارهای انسان به نیتها وابسته است (شرط قبولی اعمال به نیت وابسته است) (مجلسی، محمد باقر، بحار الانوار، بیروت، موسسه الوفاء، ج67، ص 211).
در هول آخرالزمان، به عقیده نگارنده، انجام اعمال خیر و عبادات، به شرط اخلاص، یگانه راه نجات و خلاصی از دست شیاطین و ابلیس لعین می باشد! از show off، خودنمایی در این زمینه ها خودداری نماییم! به فرموده عالم ملکوت، مراقبت بسیار لازم ست!!