فقهای شیعه غناء را حرام کرده اند. آنچه مورد اختلاف است معنای این واژه می باشد. غناء را یک حقیقت عرفی دانسته اند و بسیاری از فقها تعیین مفهوم و مصداق آن را با توجه به عرف بیان کرده اند. صاحب جواهر نیز بعد از نقل چندین تعریف از غناء عنوان کرده است که مراد از غناء صدای مخصوصی است که شناخت آن به عرف واگذار شده است. فقهای گذشته تفاوتی میان موسیقی و غناء قائل نبوده اند. اما فقهای معاصر عموما دیگر چنین اعتقادی ندارد[1].
بنده فکر نمی کنم اینطور بوده باشد. درباره آواز خوش روایاتی وجود دارد که صدای زیبا را تحسین کرده است. اذان، توصیه به خواندن قران با صدای زیبا و قرائت و ترتیل و ... جزء توصیه و بخش های دین اسلام می باشد. پیامبر اکرم (ص) می فرماید: از زیباترین زیبایی ها، موی زیبا و نغمه صدای زیبا است.[2][3]
در میان تعاریف مختلفی که برای غناء ذکر شده است. آنچه علی الظاهر مورد توجه و تایید پروردگار و ملائکه می باشد. این است که غناء آواز خوش است که طرب انگیزد[4] و مراد از طرب، سبکی است که به سبب آن شدت اندوه یا خوشحالی بر انسان عارض می شود[5] بنا بر قول نخست، آواز باید بالفعل در همه یا بعض شنوندگان ایجاد طرب کند[6].
بعضی دیگر طرب را به حالت سبک عقلی گفته می شود که در اثر شنیدن آواز یا آهنگ در نفس آدمی پدید می آید و او را از حد اعتدال خارج می کند و در مورد موسیقی(آهنگی که از آلات پدید آید) نیز اکثر فقها نوعی را که «لهوی» باشد حرام می دانند و بعضی استماع موسیقی مطرب را حرام می دانند[7].
بعضی دیگر موسيقي غنائي را هرگونه آهنگي دانسته اند كه به لحاظ شكل يا محتوا موجب تحريك شهوت و متناسب با مجالس گناه است . اين گونه موسيقي , گاهي آرامش تخديرگونه براي اعصاب دارد و گاهي هيجانات ناهنجار براي روان در پي دارد. موسيقى همراه با مضامين لهوى كه به گونهاى موجب فساد اخلاق و انحراف اذهان است مانند ترانه هاى عاشقانه و اشعارى كه در وصف زن، شراب و غيره است و از همين قسم است اشعارى كه به هر نحو موجب ترويج باطل و مخالفت با حق باشد مانند توهين به مقدسات و يا در جهت تاييد كفر و شرك و نظامهاى فاسد و سردمداران آن باشد[8].
پروردگار می فرمایند:
اما غناء آن است که عموم را از خود بیخود نماید. به وجد و سرور بیش از حد در آورد. در زمان های مختلف متفاوت است. احکام آن بیان خواهد شد. اما آنچه که مختص مجالس لهو به معنای مجالس فساد آور و خوش گذرانی باشد. نیز حرام است. امروزه آنچنان موضوعیت ندارد. ممکن است بعدا موضوعیت پیدا کند. تمام.
ملائکه از جانب پروردگار می گویند:
می گویند موسیقی، کنسرت، آزاد است. اما موسیقی های تند و هیجان انگیز بالا بطور مثال راک را حرام می کنند برای جوانان. تشخیص را بر عهده خود شخص می گذاریم. موسیقی هایی که انسان را از حال خود بیخود می کند حرام است. گوش کردن موسیقی های آرامش بخش روح و روان مستحب است و توصیه می شود. همچنین گوش کردن به موسیقی در هنگام ناراحتی و دپرس بودن توصیه و مستحب است. گوش کردن به موسیقی های شاد خوب است.
بنظر اسلام، شهوت جنسی غریزه قدرتمندی در انسان می باشد که این غریزه قدرتمند نیاز به تحریک بیشتر و پرخوری ندارد. دستورات اسلام در این موارد و بطور کلی در زمینه اخلاقی جامعه شناسانه و با در نظر گرفتن تاثیر موارد بر عموم جامعه نه اقلیت و افراد خاص می باشد. از نظر اسلام آنچه تحریک کننده شهوت برای عموم جامعه باشد حرام است.
ملائکه از جانب پروردگار می گویند:
خوانندگی زن آزاد می شود، در گذشته تحریک آمیز برای عموم بوده است. امروزه برای عموم تحریک آمیزی را از دست داده است.
ملائکه از جانب پروردگار می گویند:
کنسرت رفتن توصیه می شود و مستحب است. چیز خوبی است. باعث ایجاد حس خوبی در شرکت کنندگان می شود. مجالس نمایش هنری انواع رقص بلامانع است. چون باعث کاهش تحریک پذیری مردان و افزایش قدرت بازدارندگی می شود. اما مجالس رقص در حالت لهو و لعب یا مجالس رقص شهوت آلود حرام است کماکان. پخش رقص های تحریک کننده برای عموم و شهوت آلود نیز از طریق رسانه ها حرام است.
ملائکه از جانب پروردگار می گویند:
رقص حرام بوده است، الان حرام نیست. بعنوان هنر آزاد است. بدلیل افزایش سرعت زندگی و نیاز به ریشارژ شدن سریع بشر. اما رقاصی بعنوان یک شغل و حرفه و پول در آوردن از رقص حرام است. آسیب زننده به زن و روحش می باشد. ]میگویند مفید نیست. زن احساس می کند از بدنش دارد می بخشد[. همچنین حرفه و شغل مدلینگ بدلیل آسیب هایی که به خود وارد می کنند برای حفظ مدل بودن حرام است.
لهو و لعب را حرکت پوچ و بی معنا که صرفا برای کشتن وقت فراغت باشد و هیچ ثمری برای دین و دنیا نداشته باشد دانسته اند[9]. لهو اقسامی دارد. بعضی اقسام لهو حرام، بعضی مباح و بعضی مکروه و بعضی مستحب است. در حدیث داریم:
هر سرگرمی که سبب شادی روح شود و در عین حال از مصادیق لهو حرام و مکروه نباشد لهو مباح گفته می شود [11]. سرگرمی و مشغولیتی که سبب رسیدن به کارهای مهم شود یا به خودی خود مستحب باشد را لهو مستحب گفته اند. امام باقر (ع) می فرماید: سرگرمی مومن در سه چیز است: لذت بردن از همسر و شوخی با برادران دینی و نماز شب[12] [10].
امیرالمومنین (ع) می فرماید: تمام عمر خود را با بطالت و تفریح سپری نکن که نتیجه اش آن است که برای جهان آخرت هیچ توشه ای نیندوخته باشی[13].
ملائکه از جانب پروردگار می گویند:
مشغول بودن به بازی کامپیوتری لهو و لعب بوده و از امور بیهوده محسوب می شود و مکروه است. پرداختن به آن بطور جدی، حرام است. مگر آن که در جهت اهداف سودمند همچون تقویت تمرکز، حافظه و غیره صورت گیرد. تمام.
لازم به ذکر است که فعالیت تجاری در زمینه تولید بازی های کامپیوتری و ... طبق نظر ملائکه ممنوع نمی باشد.
یکی از کلمات مترادف با لهو، ملاهی می باشد که آن را آلات و ادوات لهو و لعب گفته اند[14].
اصطلاح کامل همراه با ملاهی، ملاهی و مناهی می باشد. مناهی را در لغت کارهایی گفته اند که شرعا و عرفا منع و نهی شده است[15].
ملائکه از جانب پروردگار می گویند:
آنچه عرف نهی کند ما هم نهی می کنیم.
پروردگار می فرمایند:
آلات موسیقی حلال و مجاز است. در گذشته عرفا مایه بطالت، خوش گذرانی بیهوده و وقت گذرانی محسوب می شده اند. امروزه اینطور نیست. هنر محسوب می شوند. تمام.
در مقاله عفت و حجاب[16] اعلام شد که دیگر نیازی به حجاب نیست. همچنین در مقاله محدوده اجبار و اختیار، اجبار نمودن احکام اختیاری و فردی دین را از جمله موارد طغی دانستم. اما پروردگار و ملائکه بنا بر مصلحت امروز و کنونی جامعه معتقدند، بعضی از پوشش ها را می توان تشویق و تبلیغ شر محسوب نمود و آن ها را حرام و همچنین توسط حکومت اسلامی ممنوع و مستحق تعزیر اعلام نمود. احکام این پوشش ها بعدا با گذشت زمان و در جامعه واقعی با اخذ واکنش ها و تاثیرات بر عموم جامعه اعلام می گردد. بطور اولیه می توان گفت به احتمال زیاد پوشش های انگشت نما و مدها و نوع پوشش های شهوت آلود برای عموم جامعه حرام و مصداق تبلیغ و تشویق به شر محسوب شده و در حکومت اسلامی مستحق تعزیر قرار می گیرد. جایگاه ذکر این مطلب در مقاله حکومت اسلامی بود. اما اینجا به منظور حفظ امانت داری و عدم فریبکاری مورد اشاره قرار گرفت.
اینکه دقیقا چه نوع پوشش هایی ممنوع و مستحق تعزیر اعلام گردد اکنون دقیقا نامشخص و در یک محیط واقعی مشخص می گردد. اما بطور مثال می توان گفت احتمالا ترکیب چکمه با دامن کوتاه ممنوع می شود، لباس هایی که حجمی و بخشی از سینه را باز بگذارند ممنوع می شود. اما پوشیدن لباس شنا برای زنان ممنوع نمی باشد. کاملا برهنه شدن توسط زنان یا کاملا برهنه کردن سینه ها برای زنان در صورتیکه با قوانین پوشش عرفی مغایرت نداشته باشد ممنوع نمی باشد. چون این ها از نظر عموم جامعه تحریک آمیز نمی باشد و دیگر قدرت تحریک کنندگی و اغوا کنندگی آنها کاهش می یابد.
در احکام زن و مرد نکته مشترک تحریک آمیز یا مفسده امیز بودن مشترک ست، روح حاکم این بر احکام این هست.
لذا لمس یا پوشش تحریک انگیز یا مفسده آمیز برای قاطبه مردم با یا جلوی نامحرم بر مسلمان حرام ست و به فرموده عالم ملکوت قصد برای زنا در نظر گرفته می شود.
تشخیص بر عهده خود شخص ست، اجبار نیست اما کلاه هم سر عالم ملکوت نمی رود.
از عالم ملکوت می فرمایند:
بررسی نمودیم، به این نتیجه رسیدیم قوانینی برای پوشش در حکومت اسلامی نمی بایست وضع گردد. پوشش هم اکنون از نظر ما امری فردی می باشد. در صورتیکه قانون گذاری در رابطه با آن صورت بگیرد با ما ربطی ندارد. تمام. والسلام.
با بررسی، سوال و جواب بیشتر مشخص گردید اکنون نظر عالم ملکوت به جای کنترل پوشش، کنترل افعال، اعمال و کردار هست. بطور غیررسمی، بعنوان مثال الان نظرشان مجرمانه بودن عمل اغواگری افراد دارای کیس (متاهل، نامزد، پیش از نامزدی) توسط دیگری با علم به لزوم متعهد بودن وی، بطور جدی می باشد. هدف، کاهش خیانت ها، ایجاد اعتماد میان زوجین می باشد که شرط لازم برای ایجاد عشق حقیقی میان آنها می باشد. امروزه دنیای پیچیده ای شده ست، می فرمایند در بسیاری کشورها، تعدد طلاق، خیانت، بی عفتی امری مرسوم و متداول گردیده است، مادام که حکومت اسلامی به خواست اکثریت برقرار بماند با روش های نکو ( دارای پشتیبانی عقلای دست اندرکار) مانع از شبیه یافتن جامعه به چنین جوامعی گردید. می فرمایند حکم فردی بودن پوشش نیز حکمی متناسب با شرایط حال می باشد و قابل نسخ مطابق با شرایط زمان و مکان می باشد. به عقیده اسلام، مجید و استادش، قوای جنسی در انسان عمدتا، قوه قوی می باشد، نیاز به تلاش برای افزایش تحریکات جنسی در جامعه وجود ندارد، سوء استفاده از تحریکات جنسی در رسانه ها و دیگر برای امیال اقتصادی خیانت به خانواده کوچکترین و مهمترین بنیان جمعی بشر محسوب می گردد و لذا حرام محسوب می گردد. نارضایتی طرفین بعد از نزدیکی لازم ست بصورت حلال با تلاش طرفین برای کسب لذت بیشتر انجام گیرد. مرد ذاتا تنوع طلب هست. اینها مجوز خیانت به انسان، چه زن چه مرد نمی دهد مسئله فقط آن زن یا مرد نیست. آن تصمیم تاثیرات قابل توجهی بر دیگران چون فرزندان و غیره دارد که نامطلوب و ناپسند محسوب می گردد. برخلاف آنچه امروزه در غرب ترویج می گردد، انسان علی الخصوص مرد، قادرست تا پایان عمر با یک شریک فقط، از کمال لذت از زندگی بطور سالم برخوردار گردد. تمام. والسلام.
در شرح و تفسیر نظر عالم ملکوت باید بگویم، معتقدند همانطور که در خارج الان مردان در محیط کار و .... بسیار مراقب سخنان و رفتار و کردار خود با زنان هستند تا گفتار یا کرداری نداشته باشند که جنسی محسوب شده و در صورت انجام آن، زن براحتی قادر به شکایت قضایی می باشد و قانون درین باره حامی زنان نگاشته شده است. همینطور همه آحاد جامعه علی الخصوص زنان به دلیل سهم زیبایی پسندی بیشتر در جامعه، موظفند واقعا مراقب باشند که مرتکب اغواگری مردان متعهد یا بالعکس نگردند و در صورت انجام آن، آن شخص متعهد قادر به شکایت قاضی باشد و این عمل عملی مجرمانه در جامعه قلمداد گردد.
کاتبان اعمال انسان، حد عفت در پوشش، لمس و کلام را نسبت به آشنا و غریبه متفاوت در نظر می گیرند، هر چقدر آشناتر و صمیمی تر، لازم ست که عفت با سختگیری بیشتری نسبت به نامحرمان رعایت گردد!!!
بررسی عالم ملکوت نشان می دهد، ایرانی ها درین زمینه دچار نقطه ضعفی می باشند که عمدتا منجر به خیانت می گردد!!!
حیا بخشی از عفت محسوب و من جمله آن حیای انسان از انسان می باشد. این لازم ست سعی گردد جزء ارزشها و هنجارهای اخلاقی جامعه حفظ گردد. علی الظاهر در فرهنگ غرب، تبعیت از مد، عشوه گرانه و تحریک آمیز ظاهر گردیدن علی الخصوص در مراسمات، جزئی از آن گردیده ست. درین نگاه برخلاف حیا، زن و مد تا حد ممکن سعی می نمایند تحریک آمیز باشند، بطور مثال می توان به در معرض دید قرار دادن چاک سینه بعنوان یک اندام تحریک آمیز برای آقایان اشاره نمود. به اعتقاد ملکوت، این ارزش فرهنگی اشتباهی فاحش می باشد، هر چقدر هم مردان از غریزه جنسی خود محافظت نمایند، بالاخره در زمانی و جایی جاری خواهد گردید بدون اینکه کنترل گردد!!!
یکی از احکامی که احتمالا فراموش گردیده ذکر شود از طرف ملکوت چنین بیان می گردد:
بر زن و مرد مسلمان شرکت جستن در مهمانی هایی که افرادی غریبه صرفا با پرداخت پول گرد هم جمع می گردند، چه مختلط چه غیرمختلط، حرام می باشد چون عمدتا فساد در چنین مهمانی هایی بوقوع می پیوندد یا تبعات فساد آمیز خواهد داشت! تمام. والسلام.
[1] http://fa.wikishia.net/view/%D8%BA%D9%86%D8%A7%D8%A1
[2] کلینى، الکافی، ج 2 ، ص 615 ، چاپ چهارم ، ناشر: دارالکتب الاسلامیه، تهران ، 1407هـ ق
[3] http://www.islamquest.net/fa/archive/question/4168
[4] https://dictionary.abadis.ir/fatofa/%D8%BA%D9%86%D8%A7%D8%A1/
[5] الصحاح (جوهری)، واژه «طرب»
[6] http://wikifeqh.ir/غناء_(آواز)
[7] http://www.islamquest.net/fa/archive/question/fa1004
[8] http://www.askdin.com/showthread.php?t=43596
[9] http://islampedia.ir/fa/1390/04/%D9%84%D9%87%D9%88-%D9%88-%D9%84%D8%B9%D8%A8/
[11] مجله فقه و اصول، مقاله «بررسی مسأله حرمت لهو به عنوان قاعدهای فقهی»، جواد ایروانی، محمد حسن حائری، ص 76.
[12] خصال، ج1، ص161
[13] آمدی، عبد الواحد بن محمد، غرر الحکم، ص ۴۶۱، ح ۱۰۵۶۲، انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی، قم، ۱۳۶۶ هـ ش.
[14] http://www.vajehyab.com/dehkhoda/%D9%85%D9%84%D8%A7%D9%87%DB%8C
[16] http://www.neeloofar.org/critic/230-majid-noandish/1825-270397.html